Barbórka - święto górników
Barbórka obchodzona jest hucznie w całej Polsce. Dla Lafarge to największe święto górnicze ma szczególne znaczenie. Czwartego grudnia dziękujemy naszym górnikom za ich całoroczną ciężką pracę. Przy tej okazji przypominamy kilka ciekawych faktów o Barbórce i tradycjach związanych z jej obchodami.
1. Patronką święta górników jest Barbara z Nikomedii, męczennica, żyjąca w III wieku naszej ery, która została uznana za świętą przez Kościół katolicki i cerkiew prawosławną. Legenda głosi, że wywodząca się z pogańskiej rodziny Barbara przeszła na wiarę chrześcijańską, za co została ścięta mieczem przez własnego ojca. Tuż po tym zdarzeniu oprawcę raził piorun, zaś Barbara została okrzyknięta patronką dobrej śmierci i trudnej pracy. Świętą Barbarę od wieków czczą osoby, które w swojej pracy są narażone na wybuchy. Jej kult jest wyznawany przede wszystkim w społeczności górników. Niewiele osób wie, że świętą Barbarę czczą także hutnicy, marynarze, rybacy, kamieniarze i więźniowie.
2. W czasach PRL przedstawiciele władzy starali się zlaicyzować kult świętej Barbary, bardzo rozwinięty na Śląsku. Decydenci nie oszczędzili także Barbórki. Z jej obchodów usuwano elementy religijne, zastępując je śląskim folklorem. Jego ważnym elementem była pobudka górników i ich rodzin przez orkiestry dęte, które czwartego grudnia nad ranem defiladowały pod oknami familoków i górniczych osiedli.
3. Nazwa święta górników pierwotnie była pisana jako „Barburka”. W słownikach poprawnej polszczyzny dopiero od 1971 roku możemy znaleźć znany dzisiaj zapis Barbórka. Jest to ukłon językoznawców w stronę śląskiego języka, w którym funkcjonuje słowo „Barbora” oraz pochodzące od niego zdrobnienie „Barbórka”.
4. Górnicza szpada to obecnie odznaka honorowa przyznawana wyróżniającym się w pracy górnikom. Symbol szpady nawiązuje do broni używanej przez średniowiecznych poszukiwaczy złota, którym ta broń służyła do obrony przed złodziejami.
5. Ważnym i bardzo lubianym elementem górniczego święta są karczmy piwne polegające na spotkaniach gwarków, czyli starych i młodych górników. Górnicy zasiadają przy dwóch oddzielnych stołach, dzieląc się na „stare strzechy” i „nowe strzechy” według posiadanego doświadczenia w pracy pod ziemią. Obie grupy rywalizują między sobą w różnych konkurencjach biesiadnych: opowiadają dowcipy, śpiewają pieśni górnicze i przekazują prezenty związane z zabawnymi zdarzeniami z szychty. Na karczmach piwnych obowiązuje górniczy strój galowy. Za niepoprawnie skompletowany ubiór górnik może dostać symboliczną karę, np. nakaz wypicia piwa z solą lub zakucia w dyby.
6. Zgodnie z tradycją kobiety nie biorą udziału w karczmach piwnych (obecnie ten zwyczaj nie jest ściśle przestrzegany). W tym czasie organizują jednak swoje spotkania, czyli tak zwane combry babskie, na które mężczyźni nie mają wstępu. Na Górnym Śląsku tą nazwą określa się także inne spotkania w gronie kobiet, np. wieczory panieńskie.
7. Ze świętem Barbórki związane są liczne przesądy ludowe. Polskie przysłowie głosi: „Jak Barbórki po wodzie, święta będą po lodzie”.
8. Zgodnie ze staropolską tradycją ścięte gałązki jabłoni lub innego drzewka owocowego, które zostaną włożone na Barbórkę do wody, rozkwitną na Boże Narodzenie.
9. Wyśmienita zabawa w Barbórkę jest gwarancją szczęśliwej pracy górników przez cały rok. W myśl powiedzenia: „Kto w Barbórka nie pije, tego w grubie zabije” („gruba” w tym powiedzeniu oznacza kopalnię) górnicy do corocznych obchodów czwartego grudnia zabierają się z pełnym oddaniem.
Barbórce według tradycji górniczej towarzyszą zwykle huczne obchody. Dzień rozpoczyna się zwykle mszą świętą w kościele lub w cechowni, przy figurze świętej Barbary. Następnie organizowane są uroczyste pochody orkiestr górniczych oraz inne atrakcje, takie jak koncerty, występy artystyczne czy bale. Tradycyjnie w Lafarge również świętowaliśmy Dzień Górnika. W kolejnym numerze będziecie mogli zobaczyć fotorelację z naszych firmowych Barbórek. Żadne oficjalne uroczystości górnicze nie mogą obyć się bez munduru galowego. A w górnictwie jak wojsku – po dystynkcjach na ramionach i kolorze pióropusza można poznać, jaki ktoś ma stopień i czym się zajmuje. Dlatego tymczasem prezentujemy znaczenie poszczególnych symboli.
